W czasie posiedzenia przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaprezentowali raport dotyczący przeglądu i oceny zmian wprowadzonych w Kodeksie pracy w zakresie uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem.
Rady Ochrony Pracy przyjęła stanowisko w sprawie legalności zatrudnienia oraz ochrony praw pracowniczych cudzoziemców, w tym w szczególności obywateli Ukrainy, w świetle kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej omówiło obowiązujące od 2 stycznia 2016 r. zmienione przepisy Kodeksu pracy dotyczące uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1268). Najważniejsze zmiany wprowadzone ustawą dotyczyły:
• zmiany w strukturze urlopów związanych z opieką nad małym dzieckiem i zasadach korzystania z takich urlopów,
• wymienialność uprawnień urlopowych między rodzicami dziecka,
• poszerzenie kręgu pracowników uprawnionych do urlopów,
• proporcjonalne wydłużanie wymiaru urlopu rodzicielskiego w przypadku łączenia wykonywania pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy z urlopem rodzicielskim
u pracodawcy udzielającego takiego urlopu,
• wydłużenie terminu na składanie wniosku o urlop rodzicielski i urlop wychowawczy albo ich części,
• zmiana zasad korzystania z urlopu ojcowskiego,
• nowe zasady wykorzystywania zwolnienia od pracy w przypadku wychowywania przynajmniej jednego dziecka w wieku do 14 lat.
Korzystne zmiany systemu urlopów związanych z opieką nad dzieckiem obejmują obecnie:
1. urlop macierzyński albo urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
a. 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie albo w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
b. od 31 do 37 tygodni – w przypadku porodu mnogiego albo w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka.
2. urlop rodzicielski w wymiarze do:
a. 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie albo w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
b. 34 tygodni – w przypadku porodu mnogiego albo w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka.
Ponadto pozostałe urlopy związane z opieką nad dzieckiem rozszerzyły uprawnienia opiekunów nad dzieckiem o urlop ojcowski (do 2 tygodni) i urlop wychowawczy (do 36 miesięcy). Nowa ustawa wprowadziła, od dnia 2 stycznia 2016 r., wymienialność uprawnień urlopowych między rodzicami dziecka niezależnie od tego, czy są oni objęci ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z tytułu posiadania statusu pracownika, czy też jedno z nich jest objęte takim ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia innej działalności zarobkowej.
Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że w latach 2014-2016 nieznacznie wzrosła liczba osób pobierających zasiłki z 631,2 tys. osób w 2014 roku (471,9 K i 159,3 M) do 671,3 tys. osób w 2015 roku (504,4 K i 166,9 M). Z kolei przez pierwsze 6 miesięcy 2016 roku z zasiłku skorzystało 445,7 tys. osób (374,1 K i 71,7 M). Szczegółowe dane w poniższej tabeli:
| Okres | Płeć | zasiłek macierzyński | ||||
| liczba dni w tys. | liczba osób w tys. | kwota wypłat w tys. | przeciętna dzienna wys. zasiłku | |||
| I-XII 2014 r. | Ogółem z tego: | 95 372,1 | 631,2 | 6 735 917,9 | 70,63 | |
| kobieta | 92 508,9 | 471,9 | 6 421 897,7 | 69,42 | ||
| mężczyzna | 2 863,2 | 159,3 | 314 020,2 | 109,68 | ||
| I-XII 2015 r. | Ogółem z tego: | 100 108,9 | 671,3 | 7 555 672,3 | 75,47 | |
| kobieta | 97 237,1 | 504,4 | 7 226 166,8 | 74,31 | ||
| mężczyzna | 2 871,8 | 166,9 | 329 505,5 | 114,74 | ||
| I-VI 2016 r. | Ogółem z tego: | 50 619,9 | 445,7 | 3 887 944,7 | 76,81 | |
| kobieta | 49 483,3 | 374,1 | 3 759 866,2 | 75,98 | ||
| mężczyzna | 1 136,6 | 71,7 | 128 078,5 | 112,68 | ||
Przedstawiciel Głównego Inspektoratu Pracy poinformował o wynikach kontroli przeprowadzonych w I półroczu 2016 r. dotyczących przestrzegania uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem.
Z kontroli wynika, że zmiany odpowiadają na zróżnicowane potrzeby pracowników, w szczególności w zakresie łatwiejszej organizacji opieki nad dzieckiem w zależności od sytuacji zawodowej i rodzinnej pracownika.
Wobec nowych rozwiązań GIP wskazał na wątpliwości co do stosowania zmienionego przepisu w praktyce. Zwolnienie udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
Jednocześnie brak jest regulacji dotyczącej sposobu ustalania wymiaru zwolnienia w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy pracownika w trakcie roku kalendarzowego.
Nie jest też jasne, jak należy stosować zmieniony przepis wobec osób objętych skróconą normą czasu pracy (podmioty lecznicze, niepełnosprawni). Nie wprowadzono bowiem zasady powiązania godzinowego wymiaru zwolnienia z długością normy czasu pracy uprawnionego pracownika, jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego.
Problemy ze stosowaniem znowelizowanego art. 188 Kodeksu pracy pojawiają się w przypadku udzielania przedmiotowego zwolnienia w wymiarze godzinowym nauczycielom – ze względu na ich specyfikę pracy i ustalony czas pracy ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.
Celem uniknięcia rozbieżnych interpretacji należałoby doprecyzować zapisy art. 188 Kodeksu pracy.
